Podstawy BHP pracy z urządzeniami laserowymi

Praca z laserami to codzienność w wielu branżach: od przemysłu, przez medycynę, aż po kosmetologię. Choć technologia laserowa niesie ze sobą ogromne możliwości, niesie również potencjalne zagrożenia dla zdrowia i życia pracowników. Dlatego znajomość podstawowych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) przy użytkowaniu urządzeń laserowych jest absolutnie kluczowa.

Dlaczego lasery są niebezpieczne?

Promieniowanie laserowe charakteryzuje się dużą gęstością energii, która może powodować:

• trwałe uszkodzenia wzroku (szczególnie siatkówki i rogówki),

• oparzenia skóry,

• porażenia prądem (ze względu na wysokie napięcia zasilające),

• zagrożenia pożarowe i wybuchowe,

• a także szkodliwe działanie produktów obróbki (pyły, gazy) czy promieniowania towarzyszącego (np. rentgenowskiego).

Klasyfikacja laserów

Zgodnie z normą PN-EN 60825-1 urządzenia laserowe dzieli się na siedem klas (1, 1M, 2, 2M, 3R, 3B, 4) – im wyższa klasa, tym większe ryzyko.

Przykładowo:

• Klasa 1: całkowicie bezpieczne,

• Klasa 3B: niebezpieczne przy bezpośrednim kontakcie ze wzrokiem,

• Klasa 4: bardzo niebezpieczne dla oczu i skóry, mogące spowodować pożar lub wybuch.

Zasady bezpiecznej pracy z laserami

Zgodnie z ogólną instrukcją BHP oraz zaleceniami ekspertów, pracując z urządzeniami laserowymi należy:

1. Znać parametry lasera: moc, długość fali, klasa.

2. Nigdy nie patrzeć w wiązkę laserową – dotyczy to również promieniowania odbitego.

3. Używać środków ochrony osobistej, zwłaszcza okularów ochronnych dostosowanych do klasy i długości fali lasera.

4. Unikać powierzchni odbijających światło, takich jak lustra.

5. Nie kierować wiązki na ludzi lub materiały łatwopalne.

6. Ustawiać wiązkę poniżej lub powyżej poziomu oczu.

7. Pracować przy pełnym oświetleniu pomieszczenia, co zmniejsza ryzyko uszkodzenia wzroku.

8. Przestrzegać oznaczeń ostrzegawczych i zaleceń producenta.

9. Zabezpieczyć miejsce pracy – dostęp do stanowiska powinny mieć tylko osoby upoważnione.

10. Unikać pracy z laserami po zażyciu leków rozszerzających źrenice, np. atropiny.

11. W razie wypadku – natychmiast zgłosić zdarzenie i udać się do lekarza.

Środki ochrony indywidualnej

Najważniejszą barierą ochronną są okulary ochronne z odpowiednim filtrem. Ich dobór zależy od:

• typu lasera (ciągły, impulsowy itd.),

• mocy urządzenia,

• długości fali promieniowania.

Dobre gogle ochronne powinny:

• szczelnie przylegać do twarzy,

• mieć szerokie pole widzenia,

• skutecznie tłumić promieniowanie,

• zapewniać komfort użytkowania bez zaparowywania.

Szkolenie i świadomość

Wiedza i odpowiednie przeszkolenie operatorów laserów to jeden z kluczowych filarów BHP. Pracownicy muszą znać:

• biologiczne skutki promieniowania,

• sposoby postępowania w razie wypadku,

• procedury użytkowania i zabezpieczania urządzeń.

Podsumowanie

Bezpieczeństwo pracy z laserami nie kończy się na założeniu okularów ochronnych. Wymaga kompleksowego podejścia – od właściwego przygotowania stanowiska, przez znajomość norm, aż po stałą edukację i świadomość zagrożeń. Przestrzeganie zasad BHP to nie tylko wymóg formalny, ale realna ochrona zdrowia i życia każdego operatora urządzeń laserowych.